ProjectenOeverconstructies Noord Holland

Voortvarend op weg naar duurzame oevers

Sinds september 2020 werkt aannemerscombinatie Beens Groep/Hakkers aan duurzame oeverconstructies langs Noord-Hollandse kanalen. Aan het omvangrijke project ligt een langdurige samenwerkingsovereenkomst met Provincie Noord-Holland ten grondslag. In 6-8 jaar worden circa 20 oevertrajecten aangepakt, met ambitieuze doelstellingen op het gebied van duurzaamheid, biodiversiteit en waterkwaliteit. Inmiddels zijn de eerste oevers klaar, wordt er geëxperimenteerd in diverse pilots/proeftuinen en is er volop belangstelling vanuit andere overheden. Hoogste tijd om Ed Leuven, Senior projectmanager oevers bij de Provincie Noord-Holland, en Jan Junte, projectleider bij Beens Groep, naar de ervaringen tot nu toe te vragen.

“Het grote voordeel van deze aanpak is dat je ambities kan inbouwen die investeringen van beide kanten vragen. Vanuit het overkoepelende programma Duurzame Infrastructuur willen we de milieukosten bij het vervangen van oevers met 80% terugdringen. Tegelijkertijd willen we de natuur versterken, biodiversiteit vergroten en de waterkwaliteit verbeteren”, legt Leuven uit. “Om die ambities te realiseren moet je transparant samenwerken met de markt, bij voorkeur over een langere periode. Zodat je opgedane kennis en ervaringen niet verloren laat gaan en waardevolle lessen meeneemt in volgende trajecten. Dat past bij ons als lerende organisatie.”

Junte vult aan: “We monitoren en evalueren de uitvoering van ieder oevertraject op basis van vooraf bepaalde prestatienormen. We gebruiken daarvoor een real time database en een dashboard dat we delen met de provincie. Zo kunnen we op relatief korte termijn kansen benutten en risico’s beheersen, terwijl we toewerken naar het behalen van de lange termijndoelstellingen. In de voorbereidingsfase bedenken en ontwerpen wij alles in bouwteamverband. In de uitvoeringsfase werken we op basis van UAV cg. Door vroegtijdig mee te denken komen we tot realistische en maakbare ontwerpen die aansluiten op de ambities van de provincie. Hoe realistischer het ontwerp, op basis van vroegtijdig gedeelde kennis, des te groter de kans dat je de KPI’s haalt of zelfs overtreft. Het borgen van stakeholdertevredenheid is een aparte KPI, die tijdens het gehele werk wordt gemonitord.”

Natuurvriendelijk experimenteren

September 2021 ging de uitvoering van het eerste traject van start: ruim 3,5 oever langs de Westfriesche Vaart. De oever werd voor 77% gerealiseerd met hergebruikte stalen damwandplanken uit het Twentekanaal. Over 725 meter werd een groene deksloof aangelegd, eveneens van hergebruikte houten damwanden waarop Echt Lepelblad groeit. Deze plant komt van nature langs het kanaal voor en levert een belangrijke bijdrage aan de biodiversiteit. De gehele oever is fauna-uittreedbaar. Daarnaast loopt er in samenwerking met de TU Delft nog een pilot voor biodynamische oevers. De proef is gebaseerd op de grote draagkracht van wortels van gewassen als hoppe en wilgen die een beschoeiing van hout of staal overbodig zouden kunnen maken.

Toekomstperspectief, dat is wat onze samenwerking kenmerkt.

Ed Leuven sr. projectmanager Provincie Noord-Holland

Leuven: “Forse ambities op het gebied van biodiversiteit en waterkwaliteit bereik je niet alleen met vertrouwde werkwijzen uit het verleden. Je moet durven innoveren en experimenteren. Dat doen wij met behulp van proeftuinen die we op programmaniveau initiëren. Door nieuwe technieken in proeftuinen van 50 meter uit te proberen, voorkomen we vertraging in de rijdende trein van trajecten in uitvoering. Succesvolle innovaties kunnen we na evaluatie van de proeftuinen meenemen in ontwerpen voor toekomstige trajecten.”

Op dit moment lopen er verschillende andere pilots. Zo worden er taludrasters van biologisch afbreekbare restproducten uit de patatindustrie getest. De erosiebeperkende werking wordt in de loop van tijd door beplanting overgenomen. Geperst baggerslip als zogenaamde GeoWall is een alternatief voor traditionele beschoeiing. In de stortstenen zijn plantenzaden verwerkt om natuurlijke begroeiing te stimuleren. Taludbakken van gebruikte houten damwanden, gevuld met planten en terrasgewijs aangebracht als bij rijstvelden, worden getest op hun golfbrekende werking. Ze beschermen achterliggend rietkragen met een grote aantrekkingskracht op broedvogels en vleermuizen. Een mooie oplossing voor het herstel van ecosystemen op en rondom waterlichamen.

Met vooruitziende blik besparen

Junte: “We gebruiken voor de oeverreconstructies veel vrijgekomen damwandplanken uit eigen projecten of die van derden. Bijkomend voordeel hiervan is de beperking van fluctuaties in grondstofprijzen. We hebben al ruim voor de start van het eerste traject de beschikbaarheid van damwanden vanuit de Twentekanalen zeker gesteld. Hiervan is al zo’n 3.1 km aan gebruikte damwandplanken toegepast en er ligt nog circa 7km aan gebruikte damwanplanken op voorraad in ons gezamenlijk projectdepot. Dit kan je alleen realiseren, als je beiden vanuit een lange termijnvisie investeert in hergebruik.

Een ander mooi voorbeeld van duurzaam investeren is de MS Karst, een volledig elektrisch aangedreven werkschip met elektrische servicekraan. De accu’s van het werkschip en de kraan worden gevoed door een waterstof powerpack, voorzien van brandstofcel-techniek. Hiermee verwijderen we nu al emmissieloos oude damwanden. Voor het einde van de SOK hebben als gezamenlijke ambitie om alle werkzaamheden emmissieloos uit te voeren. Dit soort innovatieve oplossingen kun je als opdrachtnemer niet op korte termijn realiseren, daarvoor heb je langdurige samenwerkingen nodig.”

Duurzaam presteren begint met investeren in een lange termijnvisie.

Jan Junte Projectleider Beens Groep

Inspireren vanuit gedeelde ambities

“Zowel onze meerjarige programma-aanpak als de pilots op het gebied van natuurvriendelijke oevers krijgen veel belangstelling. We proberen zoveel mogelijk kennis en ervaringen uit dit programma te delen, met interne afdelingen en externe belanghebbenden. Zo heb ik onlangs met Jan Junte onze aanpak bij een waterschap gepresenteerd. Daarnaast zoeken we actief de verbinding met omwonenden. Waar mogelijk bieden we ruimte voor meekoppelkansen, ik denk bijvoorbeeld aan het inpassen van een vissteiger in het ontwerp”, vertelt Leuven enthousiast.