ProjectenKolksluis Spaarndam

Kennis delen is betrokkenheid vermenigvuldigen

Sinds half september 2021 werkt Beens aan het vervangen van de kademuren van de monumentale Kolksluis in Spaarndam. Voordat je in een monumentale omgeving aan de slag kan, moeten ontwerp en aanpak zorgvuldig uitgedacht zijn. Ruim anderhalf jaar werkten Beens en opdrachtgever hoogheemraadschap van Rijnland als Bouwteam aan de voorbereidingen. Al het materiaal en materieel komen over water aan. Alle werkzaamheden vinden vanaf een zandvloer in de kolk plaats. Het grotendeels vullen van de kolk met zand – een noodmaatregel om de verzwakte kademuren stabiel te houden - bleek eind 2020 een goede generale repetitie.

"Als je werkt vanuit het besef, dat het jouw huis zou kunnen zijn waar je voor de deur bezig bent, dan begrijp je de vragen van omwonenden."

Richard Buisman Projectleider

In dialoog met omgeving

Langs de Westkolk en de Oostkolk zijn de damwanden door Beens geplaatst. Begin 2022 zijn ze verankerd met schroefinjectieankers. Deze lopen deels onder omringende woningen door. Omwonenden hadden met name zorgen over het aanbrengen van damwanden en ankers. Daarom heeft Rijnland veel tijd gestoken in de dialoog met de omgeving. Alexandra Braun, omgevingsmanager bij Rijnland vertelt: “Uit diverse gesprekken met omwonenden zijn een schadeprotocol en een aangescherpt monitoringsplan voortgekomen. Ook nu blijven we samen met Beens en monitoringsspecialist BouwRisk omwonenden betrekken, onder andere door het delen van de resultaten van trillings- en hoogtemetingen.” Volgens projectleider Richard Buisman van Beens sluit het omgevingsmanagement van Rijnland naadloos aan bij de betrokkenheid die Beens nastreeft.

Werken met scenario’s

“Als je werkt vanuit het besef, dat het jouw huis zou kunnen zijn waar je voor de deur bezig bent, dan begrijp je de vragen van omwonenden. Dan neem je de tijd om onrust weg te nemen. Voor het drukken van de damwanden hebben we als Bouwteam verschillende scenario’s doorgerekend, omdat je niet exact kunt weten wat je ondergronds tegenkomt. Wat doe je bijvoorbeeld als meerdere damwanden niet op diepte komen? Of als er ongewenste trillingen optreden? Gelukkig verloopt het tot nu toe goed. Als we de damwanden en ankers in positie hebben, kunnen we de kademuren verder opbouwen.”

"Het omgevingsmanagement van Rijnland sluit naadloos aan bij de betrokkenheid die Beens nastreeft."

Richard Buisman Projectleider

Bekwaam en betrokken

Vanaf het moment dat de zandvloer in de Kolksluis aangevuld was, domineert een grote Kobelco kraan de aanblik. Voor Buisman een mooi voorbeeld van vakmanschap vanuit alle geledingen van Beens. “Het idee kwam van een van onze kraanmachinisten. Nadat we uitgezocht hadden of hij door de Balkbrug paste, hebben diverse specialisten bij ons de voordelen en mogelijke risico’s afgewogen. Al snel kwamen we tot de conclusie, dat de kraan met zijn reikwijdte het werk enorm zou vergemakkelijken. Het is absoluut niet de goedkoopste oplossing, maar kwaliteit staat voorop en de jongens op het werk zijn erg enthousiast. Ze verdienen een dik compliment voor de wijze waarop ze telkens weer meedenken”, aldus Buisman.

Meer informatie

Eind juni 2022 moet de Kolksluis klaar zijn, met dezelfde uitstraling als voorheen. Alleen staan er dan lindebomen op de Oostkolk in plaats van kastanjebomen. Meer informatie over de Kolksluis, de aanpak en planning vindt u op www.rijnland.net/sluizen-spaarndam.  

Onderstaande animatie geeft stapsgewijs inzicht in de innovatieve aanpak van het project.

Make-over voor kademuren kolksluis Spaarndam

De oudste nog werkende sluis van Europa is de Kolksluis in Spaarndam. De kademuren van het in 1280 gerealiseerde rijksmonument zijn aan vervanging toe. Maar eerst zijn slimme noodmaatregelen nodig om de veiligheid van de kades te garanderen. Opdrachtgever hoogheemraadschap van Rijnland werkt voor dit project met Beens Groep samen in een bouwteam.

Met zijn monumentale status illustreert de Kolksluis het historische karakter van Spaarndam. Punt is echter dat het sluiscomplex in de dorpskern van Spaarndam op belangrijke onderdelen niet meer aan de meest recentste normen voldoet. De laatste grote renovatie van de kademuren is namelijk ook geschiedenis en dateert alweer uit 1927. Dat ze het einde van hun levensduur naderen is evident. Tussen de verouderde kadeplanken spoelt het water grond weg, met verzakkingen en spoelgaten als gevolg. Ook de conditie van de houten kadefundering was langdurig onderhevig aan de tand des tijds. De kademuren zijn daarom ook afgezet en waarschuwingsborden zijn geplaatst.

Ontwerppuzzel
Eén ding staat als een paal boven water: de urgentie om de kademuren te vervangen, zodat de situatie weer veilig is. Daarvoor zijn allerlei scenario’s denkbaar, waarbij uiteenlopende belangen, meningen en risico’s om een zorgvuldige afweging vragen. Dat betekent een complexe ontwerppuzzel voor het bouwteam, waarvoor het hoogheemraadschap van Rijnland ook Beens Groep heeft uitgenodigd. Voor Rijnland zijn de betrokkenheid, het specialisme op het gebied van kademuren en de innovatieve kracht van Beens Groep bijzonder welkom. 

Startsein vervangen kademuren en sluisdeuren Kolksluis van Spaarndam

Op dinsdag 26 oktober gaf hoogheemraad Bas Knapp van het hoogheemraadschap van Rijnland in de Kolksluis gaf op het officiële startsein voor het vervangen van de kademuren. Op het tijdelijke werkterrein overhandigde hij aan Karst-Jan Beens een schaalmodel van een tijdscapsule. Deze zal ondergronds aan de damwanden van de nieuwe muren bewaard worden. Als de capsule bij een volgende grote renovatie letterlijk boven water komt, dan krijgen de vinders een goed beeld van de Kolksluis anno 2022. Nu het werkterrein klaar is, kan het daadwerkelijk vervangen van de kademuren beginnen.

Stabiliteit waarborgen
De markante kademuren krijgen weer dezelfde historische uitstraling. Fred Groot, projectleider van Beens Groep: “Voor de vervanging van de kademuren gelden strikte voorwaarden. We moeten de monumentale waarden overeind houden en de stabiliteit van de kade waarborgen. Tegelijk mag de fundering van de omliggende, grotendeels monumentale, panden niet onder de werkzaamheden lijden.” Bij het beoordelen van de ontwerpopties wordt de visie van deskundigen op het gebied van cultureel erfgoed, funderingen en monumentale bomen ook meegenomen. Ook de omwonenden worden bij de afwegingen betrokken.

Innovatieve noodmaatregel
Uit duikinspecties is gebleken dat de kademuren slechter zijn dan voorzien. De vergunningentermijn en de zakelijk-recht-gesprekken over de toe te passen verankering zorgen er echter voor dat de vervanging van de kademuren pas kunnen starten als dit gereed is. Daarom is er nu een tijdelijke oplossing. Om de veiligheid zolang te garanderen heeft Beens Groep een innovatieve noodmaatregel bedacht om de kades te stabiliseren. “De Kolksluis wordt laag voor laag met zand gevuld, tot ongeveer een halve meter onder de waterlijn”, legt Groot uit. Zo bouwt de stabiliteit zich langzaam langs de kademuren op. Ook de slappere bodem van de sluiskolk wordt zo gestabiliseerd. De laagjes vormen uiteindelijk één hard zandpakket. Een speciale zandsproeimethode zorgt ervoor dat er geen groot materieel zoals kranen of pontons de Kolksluis in hoeft.”

Onderstaande animatie geeft stapsgewijs inzicht in de innovatieve aanpak van het project.

Veiligheid geborgd
De noodmaatregel houdt de kademuren van de Kolksluis tot de vervanging stabiel. Zo borgen het hoogheemraadschap van Rijnland en Beens Groep samen de veiligheid in de Kolksluis. Groot: “Deze innovatieve oplossing is simpel, relatief goedkoop, snel en veilig. Hij is overal toepasbaar waar de watergang in functie kan blijven door het veiligstellen van binnenstedelijke kademuren.” De werkzaamheden voor de tijdelijke oplossing starten deze maand, de definitieve vervanging van de kademuren volgt.